बिहान चाँडै किन उठ्ने ?

ब्राम्हे मुहूर्ते वुध्यते स्वास्थोरक्षार्थमायुषः ।
तत्र दु:खस्य शान्त्यर्थ स्मेरेद्धिमधुसुधनम् ।।

नारी कोसिस डटकम/ यसको अर्थ स्वस्थ मनुस्यले आफ्नो आयु रक्षाको लागि सुर्योदय पूर्व ब्रम्हमुहूर्तमा जाग्नु र दुःख निवारणार्थ प्रभुसँग प्रार्थना गरेर भगवद् भजन गर्नु । बिहान सुर्योदय हुनु पूर्व नै उठ्ने गर्नाले दिनभरि मनमा उमंग र स्फूर्ति कायम रहन्छ । सुतेको बेला हाम्रो शरीर शिथिल मूर्छित अवस्थामा रहेको हुन्छ । सूर्यदय भएपछि जुन ताप वातावरणमा फैलिन्छ, त्यसले शरीरमा नकारात्मक प्रभाव पार्छ । मानव शरीर ठाडो अवस्थामा रहनुको अर्थ स्फूर्तिको अवस्थामा आउनु हो । जाग्रत अवस्थामा मनुष्य ठाडै रहनु पर्दछ । आराम अवस्थामा तेर्सो अवस्थामा शरीरलाई राख्नुपर्छ । जसबाट हामी निद्रा, शिथिलता प्राप्त गर्दछौं । हामी उठी उठी निदाउन सक्दैनौँ भने लामो समयसम्म ओछ्यानमा पल्टिएर फूर्ति ल्याउन पनि सक्दैनौं । त्यसैले सूर्योदय पूर्व तेर्सो अवस्थाबाट ठाडो अवस्थामा आउनु अनिवार्य छ ।

फाइदा :
सूर्योदय भन्दा अगाडि (३ बजेदेखि ५ बजे) को समयलाई ब्रम्हमुहूर्त भनिन्छ । यस समयमा धर्तीमा विशुद्ध र निर्मल वायुको आवागमन भएको हुन्छ । यस समयमा बिहानको शौचकार्य, स्नान आदि सकेर बाहिर टहल्ने, योग व्यायाम गर्ने गरेमा फोक्सो निरोगी भएमा शरीरमा शुद्ध प्राणवायु संचार भई रगत सफा हुन्छ ।

१. सूर्योदय पूर्व उठ्ने बानीले पाचन शक्ति बढ्छ, कब्जियत हट्छ र खाएको खाना शरीरमा राम्ररी अवशोषण हुन पाउँछ, जसका कारण शरीरमा शक्ति बढ्छ । शरीर निरोगी हुन्छ ।

२.  बिहान सबेरै उठ्ने बानीले कब्जियत हट्छ । पेट सफा हुन्छ । पेट सफा हुनु भनेको शरीरबाट रोग निष्काशन हुनु हो ।

३. सूर्योदय अघि खाली खुट्टा टहल्ने बानीले शरीरमा अर्थिङको काम गर्छ । यसले आँखा, पेट, मस्तिष्क र स्नायुमण्डलको लागि अत्यन्त फाइदा पुग्छ । जसका कारण स्मरणशक्ति, मानसिक शक्ति र नेत्रज्योति सन्तुलित रहन्छ
।
४. बिहान चाँडो उठ्नाले बेलुका राम्रो निद्रा लाग्छ । अनिद्राको समस्याबाट मुक्त भइन्छ । अजाभोलि अनिद्राको समस्याले sleeping tablet  खाएर मात्र निदाउन सकिने अवस्थाबाट मुक्ति मिल्ने एउटै उपाय हो बिहान चाँडै उठ्ने अंग्रेजीमा एउटा उखान छ –

Early to bed, early to rise

Makes a man healthy, wealthy and wise.

त्यसैले मूर्छित वा मृत अवस्थालाई कम गरी जाग्रत वा स्फूर्तिदायक अवस्थामा आफूलाई ल्याउनको लागि हामीले रातिको समयमा मस्त निद्रा लिनुपर्छ । राति मस्त निद्रा लिन सकिएन भने हाम्रो शरीरमा आलस्यले डेरा जमाउँछ, स्फूर्ति हराउँछ । काम गर्ने जोश, जाँगर हुँदैन । जिन्दगी व्यर्थको लाग्न सक्छ । तसर्थ हामीले जीवनमा केही गर्नु छ भने ब्रम्हमुहूर्तमा उठ्नु अति नै आवश्यक छ ।
महालक्ष्मी आचार्य